സമാനതകളില്ലാത്ത ദുരിതം വിതച്ച വയനാട് ഉരുള്‍ പൊട്ടല്‍ കേരളം കണ്ട ഏറ്റവും ഭീതിദമായ പ്രകൃതി ദുരന്തമാണ്. ഉരുള്‍പൊട്ടലില്‍ കുത്തിയൊലിച്ചൊഴുകിയ മണ്ണും മരവും ഏതാണ്ട് 6 ദശലക്ഷം ക്യുബിക് മീറ്റര്‍ വരും (debris flow) എന്നാണ് ഒരു പഠനം വ്യക്തമാക്കിയത്. ഇന്ത്യയില്‍ ഇതിനുമുന്‍പു രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുള്ള ഏറ്റവും വലിയ മണ്ണിടിച്ചില്‍ മൂന്നു ദശലക്ഷം ക്യുബിക് മീറ്ററാണ്. വയനാട്ടിലുണ്ടായ ഈ പേപ്പാച്ചിലില്‍ 251 മനുഷ്യരുടെ ജീവനും രണ്ടു ഗ്രാമങ്ങള്‍ഏതാണ്ട് അപ്പാടെയും ഒലിച്ചു പോയി. നാല്‍പ്പത്തിയേഴു പേരെ ഇനിയും കണ്ടെത്താനുണ്ട്. 378 പേര്‍ക്ക് ഗുരുതരമായ പരിക്കുകള്‍ പറ്റി. ഏതാണ്ട് 2000 വീടുകള്‍ പൂര്‍ണമായോ ഭാഗികമായോ തകര്‍ന്നടിഞ്ഞു. സ്‌കൂളുകളും, കമ്പോളവും ആരാധനാലയങ്ങളും തുടങ്ങി സകലതും ഈ കുത്തൊഴുക്കില്‍ ഇല്ലാതെയായി.
സ്റ്റേറ്റ് ഹൈവേ അടക്കം 15 കിലോമീറ്ററില്‍ അധികം റോഡും മൂന്നു പാലങ്ങളും ഒലിച്ചു പോയി. ഈ മഹാ ദുരിതത്തെ ദേശീയ ദുരന്തമായി പ്രഖ്യാപിക്കണം എന്ന പൊതു ആവശ്യത്തെ അത്തരം ഒരു വകുപ്പില്ല എന്നു പറഞ്ഞ് നിരാകരിക്കുകയാണ് യൂണിയന്‍ സര്‍ക്കാര്‍ ഇപ്പോള്‍ ചെയ്യുന്നത്. അതേസമയം മാരകമായ ദുരന്തം എന്ന ഒരു വകുപ്പുണ്ടല്ലോ എന്ന വസ്തുത വിസ്മരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഇത്തരം ഒരു പ്രകൃതി ദുരന്തത്തെ മാരകമായ ഒന്നായി (Disaster of a severe nature) കണ്ട് പ്രത്യേക ധനസഹായം ലഭ്യമാക്കാന്‍ തയ്യാറാകാത്ത വിധം കേരളത്തോട് വിദ്വേഷം കാണിക്കുന്നത് എന്തുകൊണ്ടാണ്? കേവലം വാക്കുകളുടെ പൊള്ളത്തരങ്ങളില്‍ കുടുക്കി നിഷേധിക്കേണ്ടതാണോ കേരളത്തിന്റെ ന്യായമായ അവകാശങ്ങള്‍?
കേരളം ആവശ്യപ്പെടുന്നത്
മൂന്നു പ്രധാന കാര്യങ്ങളാണ് ആദ്യ മെമോറാണ്ടം മുതല്‍ കേരളം ആവശ്യപ്പെടുന്നത്.
1. മേപ്പാടി-ചൂരല്‍മല ഉരുള്‍ പൊട്ടല്‍ ഒരു ദേശീയ ദുരന്തമായി പ്രഖ്യാപിക്കണം. ദേശീയ ദുരന്തപ്രതികരണ നിധിയുടെ മാനദണ്ഡം അനുസരിച്ച് 'Disaster of Severe Nature' ആയി പ്രഖ്യാപിക്കണം.
2. ദുരന്തനിവാരണ നിയമത്തിന്റെ വകുപ്പ് 13 പ്രകാരമുള്ള അധികാരം ഉപയോഗിച്ച് ദുരന്തബാധിതരുടെ എല്ലാ ലോണുകളും എഴുതിത്തള്ളണം.
3. മേപ്പാടി-ചൂരല്‍മല ഉരുള്‍ പൊട്ടല്‍ ബാധിത മേഖലയ്ക്കായി ദുരന്തപ്രതികരണ നിധിയില്‍ നിന്നും അടിയന്തര അധികസഹായം അനുവദിക്കണം.
ഈ കാതലായ ആവശ്യങ്ങളോട് പ്രതികരിക്കാതെ ദേശീയ ദുരന്തമായി പ്രഖ്യാപിക്കാന്‍ വകുപ്പില്ല എന്ന സാങ്കേതികത്വത്തില്‍ പിടിച്ച് കേരളത്തിന്റെ അവകാശങ്ങള്‍ നിഷേധിക്കുന്ന സമീപനമാണ് യൂണിയന്‍ ആഭ്യന്തര സഹ മന്ത്രി നിത്യാനന്ദറായി നവംബര്‍ പത്തിന് അയച്ച കത്തില്‍ സ്വീകരിച്ചിരിക്കുന്നത്.
ദേശീയ ദുരന്ത പ്രതികരണ നിധിയുടെ മാനദണ്ഡം അനുസരിച്ച് ലെവല്‍ 3 (L3-'Disaster of Severe Nature') ആയി വിജ്ഞാപനം ചെയ്യപ്പെട്ടാല്‍ പുനരധിവാസത്തിന് കൂടുതല്‍ തുക വിവിധ അന്തര്‍ദേശീയ, ബഹുരാഷ്ട്ര സ്ഥാപനങ്ങളില്‍ നിന്നും കണ്ടെത്തുവാന്‍ സംസ്ഥാന സര്‍ക്കാരിനു ശ്രമിക്കാം. മാത്രമല്ല ദേശീയ ദുരന്തപ്രതികരണ നിധിയില്‍ നിന്നും പ്രത്യേക സഹായം കേരളത്തിന് നല്‍കാന്‍ യൂണിയന്‍ സര്‍ക്കാര്‍ നിര്‍ബന്ധിതമാകുകയും ചെയ്യും. ഈ സാഹചര്യം ഒഴിവാക്കുന്നതിനുള്ള ബോധപൂര്‍വമായ ശ്രമമമാണ് യൂണിയന്‍ സര്‍ക്കാര്‍ ചെയ്യുന്നത് എന്നു സംശയിക്കേണ്ടിയിരിക്കുന്നു. നിത്യാനന്ദറായിയുടെ കത്തില്‍ തന്നെ ഇതിന്റെ സൂചനകള്‍ ഉണ്ട്.
ദുരന്തപ്രതികരണം ആരുടെ ഉത്തരവാദിത്തം?
ദുരന്ത പ്രതികരണത്തിനുള്ള പ്രാഥമിക ഉത്തരവാദിത്തം സംസ്ഥാന സര്‍ക്കാരിനാണ് എന്നു പറഞ്ഞു കൊണ്ടാണ് ആഭ്യന്തര സഹമന്ത്രി തന്റെ കത്ത് തുടങ്ങുന്നത്. ഇക്കാര്യത്തില്‍ ആര്‍ക്കും തര്‍ക്കമുണ്ടാകുമെന്നു തോന്നുന്നില്ല. സമീപകാല ദുരന്ത സംഭവങ്ങളില്‍ കേരളം നടത്തിയ പ്രവര്‍ത്തനങ്ങള്‍ ആഗോളമായി തന്നെ അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. അതേ സമയം ഡിസാസ്റ്റര്‍ മാനേജ്‌മെന്റില്‍ യൂണിയന്‍ സര്‍ക്കാരിന്റെ ഉത്തരവാദിത്തം എന്താണ്? ഇക്കാര്യത്തില്‍ അവലംബിക്കാവുന്ന ഒരു രേഖ യൂണിയന്‍ ധനകാര്യ കമ്മീഷന്‍ റിപ്പോര്‍ട്ടാണ്. ധനകാര്യ കമ്മീഷനുകളാണ് ദുരന്ത പ്രതികരണ നിധിയുടെ വിഹിതം തീരുമാനിക്കുന്നത്.
ദുരന്ത പ്രതികരണ നിധി സംബന്ധിച്ച നിര്‍ദ്ദേശങ്ങള്‍ രൂപീകരിക്കുന്നതില്‍ സ്വീകരിച്ച തത്വങ്ങള്‍ പതിനഞ്ചാം ധനകാര്യ കമ്മീഷന്‍ റിപ്പോര്‍ട്ട് വിശദീകരിക്കുന്നുണ്ട്. ദുരന്ത മാനേജ്‌മെന്റ് സംസ്ഥാനങ്ങളുടെ ഉത്തരവാദിത്തമാണ് എന്നതു പോലെ ദുരന്ത പ്രതികരണ നിധി ലഭ്യമാക്കേണ്ടത് യൂണിയന്‍ സര്‍ക്കാരുകള്‍/ഫെഡറല്‍ സര്‍ക്കാരുകളാണ് എന്നു കമ്മീഷന്‍ വ്യക്തമാക്കുന്നു. ഇതാണ് അന്തര്‍ ദേശീയമായി സ്വീകരിക്കപ്പെടുന്ന രീതി. (... in all countries with a federal system, while it is the union or federal government which provides disaster assistance, the primary responsibility for disaster management rests with states)
എന്തിനൊക്കെയാണ് ഈ ദുരന്ത പ്രതികരണ നിധി ലഭ്യമാക്കേണ്ടത്? ദുരന്ത പ്രതികരണ നിധിയില്‍ നിന്നും സഹായമാണ് നല്‍കുന്നത് അല്ലാതെ നഷ്ടപരിഹാരമല്ല (only relief, not compensation) എന്നതാണ് നിത്യാനന്ദറായിയുടെ കത്തില്‍ പറയുന്ന ഒരു കാര്യം. ദുരന്ത പ്രതികരണ നിധിയുടെ മാനദണ്ഡങ്ങള്‍ പ്രകാരമുള്ള റിലീഫിനു മുകളില്‍ നഷ്ടം പരിഹരിക്കാന്‍ ബാധ്യതയില്ല എന്നതാണ് ഈ കത്തിലെ വ്യംഗ്യം എന്നു വ്യക്തം. ധനകാര്യ കമ്മീഷന്‍ സ്വീകരിച്ച സമീപനത്തെ അപ്പാടെ തള്ളുന്ന നിലപാടാണിത്.
ദുരന്ത നിവാരണ നിയമത്തിന്റെ ആവിര്‍ഭാവത്തോടെ ദുരന്ത പ്രതികരണം സംബന്ധിച്ച സമീപനത്തില്‍ വന്ന സമൂല മാറ്റത്തെ നിരാകരിക്കുകയാണ് കേന്ദ്ര ആഭ്യന്തര സഹമന്ത്രി ചെയ്യുന്നത്. നേരത്തെ നിലവിലുണ്ടായിരുന്ന ദുരന്ത സഹായനിധി (Calamity Relief Fund) ദുരന്ത പ്രതികരണ നിധിയായി (Disaster Response Fund) മാറിയത് ഈ സമീപന മാറ്റത്തിന്റെ പശ്ചാത്തലത്തിലാണ്. പതിനഞ്ചാം ധനകാര്യ കമ്മീഷന്‍ ശുപാര്‍ശ ചെയ്ത ദുരന്ത പ്രതികരണ നിധിയുടെ വിഭജനം ഈ മാറ്റം കൂടുതല്‍ വ്യക്തമാക്കും. സംസ്ഥാനങ്ങളുടെ ദുരന്ത പ്രതികരണ നിധിയിലേക്ക് കമ്മീഷന്‍ ശുപാര്‍ശ ചെയ്തത് 1,28,122 കോടി രൂപയാണ്. അതില്‍ റിലീഫിനായി (Response and Relief) 64061 കോടി രൂപയും വീണ്ടെടുപ്പിനും പുനര്‍നിര്‍മ്മാണത്തിനുമായി (Recovery and Reconstruction) 48,046 കോടി രൂപയും തയ്യാറെടുപ്പ് ചെലവുകള്‍ക്കായി (Preparedness and Capacity Building) 16,015 കോടി രൂപയുമാണ് ധനക്കമ്മീഷന്‍ ശുപാര്‍ശ ചെയ്തത്.
ഇതേ പോലെ കേന്ദ്ര സര്‍ക്കാര്‍ അധീനതയിലുള്ള ദേശീയ ദുരന്ത പ്രതികരണ നിധിയിലെ 54,770 കോടി രൂപയില്‍ റിലീഫിനായി 27,385 കോടി രൂപയും വീണ്ടെടുപ്പിനും പുനര്‍നിര്‍മ്മാണത്തിനുമായി 20,539 കോടി രൂപയും തയ്യാറെടുപ്പ് ചെലവുകള്‍ക്കായി 6,846 കോടി രൂപയുമാണ് ധനക്കമ്മീഷന്‍ ശുപാര്‍ശ ചെയ്തത്. പിന്നെ റിലീഫിന് മാത്രമാണ് സഹായം ലഭിക്കുക എന്ന ഇപ്പോഴത്തെ നിലപാട് എന്തുകൊണ്ടാണ്? സാധാരണ മാനദണ്ഡങ്ങള്‍ക്കുള്ളില്‍ നിന്നു കൊണ്ട് പരിഹരിക്കാവുന്ന നാശമല്ല വയനാടിന് സംഭവിച്ചത്. വയനാട്ടിലെ മനുഷ്യരുടെയും ആ നാടിന്റെയും ജീവിതം തിരിച്ചുപിടിക്കാന്‍ കുറഞ്ഞത് 1200 കോടി രൂപയെങ്കിലും വേണ്ടതുണ്ട് എന്ന കണക്കു പറഞ്ഞ കേരളത്തോട് അതു നടപ്പില്ല എന്നു പറയുകയാണ് കേന്ദ്ര സര്‍ക്കാര്‍ ചെയ്യുന്നത്.
അധിക സഹായം
വയനാടിന് എന്തുകൊണ്ട് യൂണിയന്‍ സര്‍ക്കാര്‍ സഹായം നല്‍കുന്നില്ല എന്ന ചോദ്യത്തെ നേരിടുന്ന രീതി പ്രത്യേകം ശ്രദ്ധിക്കേണ്ടതാണ്. സംസ്ഥാന ദുരന്ത പ്രതികരണ നിധിയില്‍ പണം നല്‍കിയിട്ടുണ്ട് എന്ന വാദമാണ് പറയുന്നത്. ദുരന്തനിവാരണ നിയമം അനുസരിച്ച് രൂപീകരിക്കപ്പെട്ട കരുതല്‍ നിധിയാണ് സംസ്ഥാന ദുരന്ത പ്രതികരണ നിധിയും ദേശീയ ദുരന്ത പ്രതികരണ നിധിയും. ഓരോ സംസ്ഥാനത്തിന്റെയും ദുരന്ത പ്രതികരണ നിധിയില്‍ യൂണിയന്‍ സര്‍ക്കാര്‍ നല്‍കേണ്ട സാധാരണ വിഹിതം ധനകാര്യ കമ്മീഷന്‍ നിശ്ചയിച്ച് ശുപാര്‍ശ ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. നിശ്ചിത മാനദണ്ഡങ്ങള്‍ പ്രകാരം സാധാരണ സംഭവിക്കുന്ന നാശങ്ങള്‍ക്ക് സഹായം നല്‍കുന്നത് ഈ നിധിയില്‍ നിന്നാണ്. അസാധാരണമായ സാഹചര്യങ്ങളില്‍ ഇതിനു മുകളില്‍ കേന്ദ്ര സര്‍ക്കാര്‍ സൂക്ഷിയ്ക്കുന്ന ദേശീയ ദുരന്ത പ്രതികരണ നിധിയില്‍ നിന്നും അധിക സഹായം ലഭ്യമാക്കുകയാണ് ചെയ്യുന്നത്. ആഭ്യന്തര സഹമന്ത്രിയുടെ കത്തും ഇതു നിഷേധിക്കുന്നില്ല. മാരകമായ ദുരന്തങ്ങളില്‍ ദേശീയ നിധിയില്‍ നിന്നും അധിക സഹായം അനുവദിക്കുകയാണ് ചെയ്യുന്നത് എന്ന് അദ്ദേഹം സമ്മതിക്കുന്നുണ്ട്.പിന്നെന്താണ് ഇവിടെ തടസം?
ദേശീയ ദുരന്തമായി പ്രഖ്യാപിക്കാന്‍ വകുപ്പില്ല എന്ന തൊടുന്യായം പറയുകയാണ് ചെയ്യുന്നത്. ദേശീയ ദുരന്തം (National Disaster) എന്ന പദം കേരളം കണ്ടു പിടിച്ചതാണോ? പത്താം ധനകാര്യ കമ്മീഷന്‍ ശുപാര്‍ശ ചെയ്ത കാര്യം ഇവിടെ പ്രസക്തമാണ്.'.. Once a calamity is deemed to be of rare severity it really ought to be dealt with as a national calamity requiring assistance and support beyond what is envisaged in the CRF Scheme...' അസാധാരണ ദുരന്തം ദേശീയ ദുരന്തമായി കണക്കാക്കി അധിക സഹായം ലഭ്യമാക്കണം എന്നതായിരുന്നു ശുപാര്‍ശ. കേന്ദ്ര സര്‍ക്കാര്‍ അംഗീകരിച്ച റിപ്പോര്‍ട്ടാണിത് എന്നോര്‍ക്കണം.
വയനാട് സംഭവിച്ചത് 'Disaster of Severe Nature' ആണ് എന്നതില്‍ തര്‍ക്കമുണ്ടായിട്ടല്ലല്ലോ ഈ നീതി നിഷേധം. ദുരന്ത മുഖത്തും കേരളത്തോട് പുലര്‍ത്തുന്ന വിവേചനമാണ് ഈ സ്ഥിതിയ്ക്ക് കാരണം.